Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Tarihi Araştırmaları Dergisi , cilt.1, sa.1, ss.74-113, 2016 (Hakemli Dergi)
İtil-Ural sahasının önemli ögelerinden birisi olan Nogaylar, XVI. yüzyılda eski güçlerini kaybedince Deşt-i Kıpçak coğrafyasının çeşitli bölgelerine dağılıp Osmanlı, Kırım ve Rusya gibi devletlerin himayesi altına girmeye başladılar. Bunlardan Osmanlı Devleti’nin hakimiyetini kabul eden Nogay boyları, yoğun olarak Tuna Nehri’nden Kırım Yarımadası’na uzanan geniş düzlüklere yerleştiler. Bu coğrafyada Osmanlı Devleti ile Kırım Hanlığı’nın ortaklaşa yönetimi söz konusu idi. Nogaylar, bu ortak idare altında eski geleneklerine sıkı sıkıya bağlı bir yaşam tarzı sergilediler. Bu durum Nogayların, yeni efendilerinin kanunlarını benimsemelerinde isteksiz davranmalarına ve efendileri ile aralarında yüzeysel bir bağın kurulmasına neden oldu. Ortaya çıkan kırılgan yapı onların merkezi otoriteye karşı kolaylıkla isyan etmelerinin de yolunu açtı. Bu çalışmada, Başbakanlık Osmanlı Arşivinde yer alan Mühimme Defterleri’nden ve dönemin kroniklerinden hareketle, Nogayların 1756 ve 1758 yıllarında gerçekleştirdiği isyanlarının sebep-sonuçları ve gelişimleri ele alınacaktır.
Nogais, one of the important factors in the Volga-Ural Territory, were scattered into various regions of Desth-i Qipchaq geography and started to get into the protection of states such as Ottoman, Crimea and Russia after they lost their power in the XVIth century. Nogai tribes who accepted the protection of the Ottoman State settled mainly into vast plains that spread from the Danube to Crimean Peninsula. The rule in this territory was shared by the Ottoman State and Crimean Khanate. Under this shared rule, Nogais had a lifestyle in which they strictly followed their traditions. This caused their unwillingness to adopt their protectors’ laws and, a superficial tie between them and their rulers. The resulting fragile structure led to easy rebellions against the central authority. This study discusses reasons results and developments of the rebellions of Nogais, between 1756 and 1758, by focusing on the Records of the Muhimme Daftars and chronics which can be found in the archives of the Ottoman Empire.