An earthquake occurred in Ottoman Macedonia on April 4, 1904. OttomanMacedonia had been demarcated at the Berlin pact which was signed following the1877-1878 Ottoman-Russian War, and the region subsumed the provinces ofThessaloniki, Manastir and Kosovo. The earthquake on April 4, 1904 had destructiveimpact, especially in the provinces of Thessaloniki, Manastir and Kosovo. The factthat the epicenter of the earthquake was away from residential areas restricted itsdestructive impact. Although the earthquake was not effective in the major residentialareas, it was very effective in the rural parts of the provinces of Thessaloniki, Manastirand Kosovo nearby the Bulgarian border. The earthquake caused major damages andgeological impacts such as landslide, dent, liquefaction on the ground, changes in theflow of creeks and rivers in these areas. The disaster management performance ofthe Ottoman state to display became more important considering the internationaldimension and sensitivity the Macedonian question had gained. Despite economicdeficiencies, the Ottoman state demonstrated a rapid and relatively successfuldisaster management.Information about the April 4, 1904 earthquake was scarce until the midtwentieth century. In the last half of the twentieth century, a considerable body ofresearch focused on the assessment of the magnitude of this earthquake. In all thesereports and studies, the seismic potential of the Kresna region, which was theepicenter of the earthquake, was revealed. In this study, data obtained from theOttoman archive documents will be comparatively analyzed with the informationpresented in the western literature about this earthquake.
4 Nisan 1904 tarihinde Osmanlı Makedonya’sında deprem meydana geldi. Osmanlı Makedonya’sı 1877-1878 Osmanlı- Rus Savaşı’ndan sonra 13 Temmuz 1878 tarihinde imzalanan Berlin Antlaşması’yla oluşturuldu ve Selanik, Manastır ve Kosova vilayetlerini kapsamaktaydı. 4 Nisan 1904 depremi özellikle Selanik, Manastır ve Kosova vilayetlerinde etkili oldu. Dış merkez alanın (Episantr) büyük yerleşim merkezlerine uzak oluşu yıkımın az olmasını sağlamıştır. Deprem büyük yerleşim merkezlerinde etkili olmamasına rağmen, Selanik ve Kosova vilayetlerinin Bulgaristan sınırına yakın kırsal alanlarında çok etkili oldu. Bu alanlarda büyük çaplıhasarlara ve toprak kayması, göçük, zeminde sıvılaşma su ve akarsuların akışında değişiklik gibi jeolojik etkilere neden oldu. Makedonya sorununun kazandığıuluslararası boyut ve hassasiyeti düşünüldüğünde Osmanlı devletinin ortaya koyacağı afet yönetimi bir kat daha önem kazanmaktaydı. Osmanlı devleti ekonomik imkansızlıklara rağmen hızlı ve nispeten başarılı bir afet yönetimi sergilemiştir. Yirminci yüzyılın ortalarına kadar 4 Nisan 1904 depremiyle ilgili bilgiler azdı. Yirminci yüzyılın son yarısında bu depremin büyüklüğünün değerlendirilmesine odaklanan çok sayıda araştırma yapıldı. Bütün bu rapor ve çalışmalarda depremin merkez üssünün Kresna bölgesinin sismik potansiyeli ortaya kondu. Bu çalışmada Osmanlı arşiv belgelerinin sağladığı veriler batı literatürde bu depremle ile ilgili yer alan bilgilerle karşılaştırmalı olarak değerlendirilecektir.
