Dokumacılık, Orta Asya Türk Kültünde köklü bir gelenektir. Bu köklü geleneğin izleri bugün Türkiye’nin birçok bölgesinde görülmektedir. Bu çalışmada amacım 1982 yılında Afganistan’dan Türkiye’ye iskânlı göçmen olarak gelen ve Antakya’nın Ovakent Mahallesi’nde yaşayan Özbek Türklerinde yer sofrası, hediyeleşmede, kutsal sayılan ekmeğin (nan) sarılmasında, ritüellerde vb. birçok alanda sıklıkla kullanılan dastarhan adı verilen dokumanın dokuma aşamalarını ve sosyo-kültürel yönünü anlamaya çalışmaktır. Diğer amacım ise Türk el dokuma sanatının bir örneği olan ve günümüze kadar değişmeden geldiğini düşündüğümüz dastarhanın, kayıt altına alınarak korunmasına katkı sağlamaktır. Buna ek olarak çalışmanın değerlendirme bölümünde, literatür taramasında göze çarpan dastarhan ile Anadolu’da dokunan dasdar ve cecimde kullanılan yer tezgâhları, araç ve gereçler, dokumaların desenleri ve renkleri vb. bazı benzerliklere dikkat çekerek alanın uzmanları tarafından incelenmesine katkı sunmak amaçlanmıştır. Eylül 2011 – Temmuz 2012 yılları arasında Antakya’nın Ovakent Mahallesi’nde yürütülen alan araştırmasında 2012 yılının Mayıs ve Haziran aylarında Ovakent’in sokaklarında kurulan düzeneklerde iplerin dokumaya hazırlandığı dastarhan dokuma uygulaması dikkatimizi çekmiş ve bu dokuma türünün değişen yaşam koşulları nedeniyle kaybolmaya başladığı izlenimine varılmıştır. Bu nedenle toplam dört dastarhan dokuma uygulamasına katılarak gözlem yapılmış, 15 Özbek kadınla yapılan derinlemesine mülakat tekniği ile konuya ilişkin veriler toplanmıştır. Araştırma sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde Afganistan’ın Türk bölgesinde yüzyıllardır homojen ve içe kapalı bir şekilde yaşayan Özbek Türklerinin uyguladıkları dastarhan dokuma pratiğini Türkiye’de de sürdürdükleri anlaşılmıştır. Buna ek olarak dokuma tekniği bakımından birçok aşamadan oluşan dastarhanın, Özbek kozmolojisinin önemli bir parçası olduğu, kadınların dünyasında, hediyeleşme, dini ritüeller vb. gündelik hayat pratiklerinde belirgin bir yere sahip olduğu anlaşılmıştır.
Weaving is a long-established tradition in the Central Asian Turkish Cult. Traces of this deep-rooted tradition can be seen in many regions of Turkey today. In this study, my aim is to better understand the weaving stages and socio-cultural elements of dastarhan, which is frequently used in many areas such as the floor table, gift exchange, wrapping the bread (nan) considered sacred, rituals, etc. among Uzbek Turks who came to Turkey as settled immigrants from Afghanistan in 1982 and live in the Ovakent neighborhood of Antakya. My other aim is to contribute to the preservation of the dastarhan, which is an example of Turkish hand weaving art and which is thought to have survived unaltered to this day, by documenting it. Furthermore, the evaluation part of the study aims to contribute to the in-depth examination of the subject by experts by highlighting some similarities such as floor looms, tools and equipment, patterns and colors of weavings, etc. used in dastarhan, dasdar and cecim woven in Anatolia. The practice of dastarhan weaving, in which the threads were prepared in the devices set up on the streets of Ovakent in May and June 2012, attracted my attention during the field research conducted in the Ovakent neighborhood of Antakya between September 2011 and July 2012. According to our observations, it was determined that this type of weaving was on its started to disappear due to changing living conditions. For this reason, a total of four dastarhan weaving practices were observed and data were collected through in-depth interviews with 15 Uzbek women. The general evaluation of the research findings indicates that the dastarhan weaving practice, which has been practiced for centuries by Uzbek Turks who have lived in a closed and homogenous community in the Turkish region of Afghanistan, is still practiced using traditional methods also in Turkey. In addition, it has been understood that the dastarhan, which consists of many stages in terms of weaving technique, is an important part of Uzbek cosmology and has a prominent place in women's world, daily life practices such as gift giving, religious rituals, etc.
