Akademik Veri Yönetim Sistemi
Örgütsel Davranış, ERDOST ÇOLAK HAYAT EBRU, Editör, Ankara Üniversitesi, Ankara, ss.13-40, 2024
Nasıl bir insan olduğumuzu bilmek, güçlü ve zayıf yönlerimizi anlamak isteriz. Özellikle işletmeler açısından işe alma sürecinde bu durum daha da belirgin hale gelir. İşverenler işi yapıp yapamayacağınızı, bir takımda çalışıp çalışamayacağınızı, örgüt kültürüne “uyumlu” ve eğitime açık olup olmadığınızı bilmek isterler. Bunun için kişiliği değerlendirme yöntemleri geliştirilmiş hatta psikometrik testler bir sektör haline gelmiştir. Bireyleri diğerlerinden ayıran fiziksel ve psikolojik farklılıklar şeklinde iki önemli ana kategori bulunmaktadır (Ergeneli, 2017). Bireylerin biyolojik, beceri ve yetenek farklılıkları fiziksel farklılıklarını; tutum, algılama ve davranışları ise psikolojik farklılıklarını kapsar. Bir bireyin benzersiz özelliklerini ve davranışlarını tanımlamak için sıklıkla halk dilinde kullanılan bir terim olan kişilik; psikoloji, sosyoloji ve örgütsel davranış dâhil olmak üzere çeşitli çalışma alanlarında kayda değer bir öneme sahiptir. Kişilik temelinde, bir kişiyi diğerinden ayıran düşünce, duygu ve davranış kalıplarını kapsar. Kişiliği anlamak yüzeysel gözlemlerin ötesine geçer; bireyin kimliğini şekillendiren biyolojik, aile, çevresel ve sosyo-kültürel faktörlerin karmaşık etkileşimini barındırır (Eroğlu, 1996). Bu anlamda kişilik sadece oğuştan gelen özellikler değildir, çevre faktörlerinin etkisi de sonradan bireyin özelliklerine eklemlenerek bireyi diğerlerinden ayırarak benzersiz yapar (Güney, 2015). Birey içinde büyüdüğü toplum kültürüne uyum sağlayarak, toplumsal roller kazanır ve bu rollere uygun davranış göstererek kendi benliği oluşturur. Psikoloji alanında çok sayıda teori kişilik gelişimi ve işleyişini açıklamaya çalışır (Mullins, 1993). Sigmund Freud’un Psikoanalitik Teorisinden modern özellik teorilerine kadar her perspektif, insan kişiliğinin çok yönlü doğasına dair değerli açıklamalar sunmaktadır.