A look at the non-market strategies of companies in the framework of their political activities


Creative Commons License

Akın Ö., Reyhanoğlu M.

in: Kriz Dönemlerinde Piyasa ve Devlet, Cengiz AYTUN, Editor, Iksad Publishing House, Ankara, pp.121-152, 2021

  • Publication Type: Book Chapter / Chapter Research Book
  • Publication Date: 2021
  • Publisher: Iksad Publishing House
  • City: Ankara
  • Page Numbers: pp.121-152
  • Editors: Cengiz AYTUN, Editor
  • Hatay Mustafa Kemal University Affiliated: Yes

Abstract

1980’li yıllardan itibaren regülasyonlarla ve yasalarla ilgili riskleri yönetmek için şirketler, kamusal politikalarda giderek daha önemli bir rol oynamaya başlamış ve politik faaliyetlerinin sayısında önemli artışlar olmuştur (Walker, 2012; Murray, Nyberg ve Rogers, 2016; Kamasak, Yavuz ve Akin, 2019). Hükümetin piyasayı regüle etme çabalarını etkilemek veya azaltmak, kapitalist demokrasilerdeki sermaye birikimi koşullarını değiştirmeye yönelik neoliberallerin meşruiyet bakış açılarını yansıtmaktadır (Harvey, 2005; Murray vd., 2016). Bu anlamda Barley (2007), temsili demokrasinin yerini, şirketlerin, toplumun üstünde ve ötesinde kendi çıkarları için yasaları etkilediği bir ‘şirketleşen toplum’ ile değiştirdiğini iddia etmektedir. Şirketin politik faaliyetleri bu değişimin yansımasıdır. Bu nedenle, şirketlerin bu etkiyi nasıl ürettiğini anlamak önemlidir.

 

Rekabet ve toplumsal talepler nedeniyle şirketler, çok çeşitli sorun ve riskle mücadele etmek veya örgütsel amaçlara ulaşmak için siyasi kurumlar, bürokratlar, hükümetler veya yerel yöneticilerle piyasa mekanizmasına girmeyen bazı ilişkilere girebilmektedirler (Kamasak vd., 2019). Şirketler, politik faaliyetler yoluyla verginin düşürülmesi, karşılıksız veya düşük faizli kredi sağlama, özelleştirme, ihalelere girebilme veya yatırımlar için arazi elde etme gibi kaynaklar sağlayabilmektedirler. Bu örgütsel menfaatler karşılığında şirketler de politik grupların kampanyalarına katkı, rüşvet, politikacıların şirket kurullarına atanması, sağlanan ek ayrıcalıklar gibi çeşitli katkılar sunabilmekte ve bunlar da şirketlerin yüksek getiriler elde etmesine ve borsada değer kazanmalarına neden olabilmektedir (Kamasak vd., 2019).

 

Bu bölümde şirketlerin elde etmek isteyecekleri menfaatler için kamunun sağladığı imkânları kendi lehlerine çevirerek, diğer rakiplerin elde edemeyeceği şekilde piyasa dışı politik faaliyetleri nasıl şekillendirdikleri incelenmektedir. Bu amaçla öncelikle konu ile ilgili kavramlar tanıtılmış ve daha sonra şirketlerin politik faaliyetleri için uyguladıkları stratejiler, türleri ve aktörler açıklanmıştır. Şirketlerin bu faaliyetleri neden uyguladıkları belirtilmiş ve politik faaliyetlere temel teşkil eden veya açıklayan teoriler yer almıştır. Her ne kadar kısa vadede şirket lehine olsa da uzun vadede toplumun ve şirketin aleyhine olabilecek bu faaliyetlerle ilgili çözüm önerileri sunulmuştur.