Bu çalışmanın amacı, ortaokul Türkçe ders kitaplarında söz varlığı öğretimine yönelik kullanılan yöntem ve teknikleri incelemektir. Araştırmanın veri setini 2021-2022 eğitim-öğretim yılından itibaren kullanılmak üzere yayımlanan ortaokul 5, 6, 7 ve 8. sınıf Türkçe ders kitapları oluşturmaktadır. Nitel bir araştırma olarak veriler doküman incelemesi tekniğiyle toplanmıştır. Çalışmaya dâhil edilen ders kitapları, araştırmacılar tarafından geliştirilen “Söz Varlığı Öğretiminde Kullanılan Yöntem ve Teknikleri Değerlendirme Formu” ile incelenmiştir. Verilerin analizinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Çalışma sonucunda 5, 6, 7 ve 8. sınıf ders kitaplarında söz varlığını öğretmeye yönelik belirlenen bütün yöntem ve tekniklerin toplam kullanılma sayısının 473 olduğu görülmüştür. İncelenen ders kitaplarında birbirinden farklı 16 yöntem ve teknik kullanıldığı; tüm sınıf düzeylerinde okutulan ders kitaplarında bu yöntem ve teknik seçimlerinin birbirine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Türkçe ders kitaplarının bu yönüyle öğretmenlere ve öğrencilere çeşitlilik sunmadığı söylenebilir. Ayrıca bütün sınıf seviyelerinde söz varlığına ait etkinliklerde alıcı söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerin üretici söz varlığını geliştiren yöntem ve tekniklerden daha fazla kullanıldığı görülmüştür. Söz varlığı öğretimini içeren etkinliklerde kullanılan yöntem ve tekniklerin nitelikleri ve çeşitliliğini gözden geçiren çalışmaların belirli aralıklarla yapılmasının bu alanda çalışma yapacak araştırmacılara, ders kitabı yazarlarına ve yayınevlerine alandaki gelişmeler hakkında bilgi vermesi açısından önemli olduğu düşünülmektedir.
The aim of this study is to examine the methods and techniques used for vocabulary teaching in Turkish language textbooks for secondary school level. The data set of this study consists of the Turkish language textbooks for 5th, 6th, 7th, and 8th grade secondary school level in use starting from the 2021-2022 academic year. Drawing on qualitative research pattern, this study obtains its data through document analysis. The textbooks in this study are examined using the “Evaluation Form for Methods and Techniques Used in Vocabulary Teaching” developed by the researchers. This study draws on content analysis to analyze and interpret the data. Findings of the study show that the textbooks for 5th, 6th, 7th, and 8th grade secondary school level used all methods and techniques for vocabulary teaching for 473 times. This study also concludes that a total of 16 individual methods and techniques are used in the textbooks and that these methods and techniques in the textbooks for all grades are of very similar nature; thus, they fail to offer diversity to teachers and students. Furthermore, this study reveals that the methods and techniques intended to develop receptive vocabulary outnumber those intended to develop productive vocabulary in the activities for vocabulary for all grades. Future research to be periodically performed on the qualities and diversity of the methods and techniques used in the activities for vocabulary teaching would importantly help scholars in the relevant field and provide significant insights into the developments in the field to textbook writers and publishing houses.
