Kıbrıs Ortodoks Kilisesi, 1571 yılında Kıbrıs’ınTürkler tarafından fethinden itibaren OsmanlıDevleti’nin diğer patriklikleri gibi imtiyazlı birkurumu haline gelmiştir. Bu imtiyazlı durum KıbrısOrtodoks Başpiskoposlarının dikkatlerini kısa birsüre sonra ülke dışına döndürmelerine ve Kıbrıs’ıTürklerin elinden kurtarma çabası içerisinegirmelerine sebep olmuştur. Başpiskoposların bukonuda ilk ittifak kurdukları devlet Savoy Hanedanıolmuştur. Ancak bu mücadeleden bir sonuçalınamamıştır. 1601-1650 yılları arasında süren bumücadele sonrasında Kıbrıs OrtodoksBaşpiskoposlarının ümidi kırılmıştır. Bu tarihten1800 yılına kadar kesintisiz bir boyun eğmedönemine girilmiştir.1789 Fransız İhtilali ile başlayan yenidünyadüzeni ve Akdeniz’e Rusların inmesi Ortodoks Rumahalinin yoğun olduğu bölgelerde hareketlenmeleresebep olmuştur. Sultan II. Mahmud’un ilkdönemlerinde ülke çapında baş gösterenayaklanmalar yerel hanedanların sisteme karşısürdürdükleri yerel isyanlara dönüşmüştür. Ancak buhanedanlık iddiaları arasında Rus ajanlarınyönlendirmeleri ile Mora’da başlayan ayaklanmakısa sürede Kıbrıs’ta da etkisini göstermiştir. Moraayaklanması uzun zamandır unutulmuş olan birolguyu, Kıbrıs Ortodoks Kilisesi’nin Kıbrıs’ıTürklerden kurtarma projelerini yeniden gündemetaşımıştır.Bu makalede Kıbrıs Ortodoks Kilisesi’nin1601-1839 yılları arasında Kıbrıs’ı Türklerden gerialma planları ve başarısızlığı sonrasında yeniden birOsmanlı kurumu haline getirilişi, KıbrısBaşpiskoposu’nun reaya vekaletini elde etmesi venihayet 1821 Mora İsyanı ve 1833 Kıbrıs İsyanlarıile yeniden eski alışkanlıkları olan Türkleri adadankovma projelerine geri dönüşleri üzerindedurulacaktır.
Since the conquest of Cyprus by the Turks in 1571, the Cyprus Orthodox Church has become a privileged institution like the other patriarchates of the Ottoman State. This privileged situation caused the Orthodox Archbishops of Cyprus to turn their attention away from the country after a short time and to try to save Cyprus from the Turks. The first state with which the archbishops allied themselves on this issue was the Savoy Dynasty. However, there was no result from this struggle. After this struggle that lasted between 1601-1650, the hope of the Orthodox Archbishops of Cyprus was lost. From this date until 1800, a period of uninterrupted submission was entered. The new world order that started with the French Revolution of 1789 and the arrival of the Russians in the Mediterranean caused movement in the regions where Orthodox Greeks were concentrated. Sultan II. The uprisings that broke out across the country in the early days of Mahmud turned into local rebellions by local dynasties against the system. However, among these dynastic claims, the uprising that started in the Peloponnese with the guidance of the Russian agents has had its effects in Cyprus in a short time. The Mora uprising has brought a long-forgotten phenomenon, the Cyprus Orthodox Church's projects to save Cyprus from the Turks. In this article, the Cyprus Orthodox Church's plans to take back Cyprus from the Turks between 1601-1839 and its reconstruction into an Ottoman institution following its failure, the Archbishop of Cyprus's acquisition of the mandate of the reaya and finally the 1821 Morea Revolt and the Cyprus Revolts of 1833 and its old habits. their return to the projects of expelling Turks from the island will be emphasized.
