ANTAKYA – HARBİYE VE SAMANDAĞ ARAPÇASINDA GÜNDELİK DİLDE KULLANILAN ALKIŞLAR / DUALAR


CENGİZ A. K., Güzelşemme N.

Nüsha, cilt.20, sa.51, ss.247-272, 2020 (Hakemli Dergi) identifier

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 20 Sayı: 51
  • Basım Tarihi: 2020
  • Dergi Adı: Nüsha
  • Derginin Tarandığı İndeksler: TR DİZİN (ULAKBİM)
  • Sayfa Sayıları: ss.247-272
  • Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

İnsanlar duygu ve düşüncelerini ifade etmek için kimi zaman kalıp sözler arasında sayılan alkışlara ya da günümüzde onun yerini alan ifadeyle (hayır-) dualara başvururlar. Bu tür kalıp sözler, gündelik yaşamın içerisinde yer alan selamlaşma, alışveriş, hasta ziyareti, doğum tebrik ziyareti, dini ritüeller, misafir kabulü, misafir uğurlama, teşekkür etme ve benzeri rutin sosyal ve kültürel etkinliklerde kullanılırlar. Dualar bir kuşaktan diğerine aktarılan kalıp sözler olduğundan dolayı aynı zamanda kültürün aktarıcısı da sayılırlar. Bu nedenle de dualar, bir toplumun kültürü, inanışları, ritüelleri, davranış örüntüleri hakkında bilgiler verirler. Dualar kültüre değin bilgiler içerdiğinden ve kültürün aktarımında asli bir etkiye sahip olduklarından dolayı Türkçe dilinde hem Türkiye’de hem de Türk dünyasına ait alkışlar ve dualar başlığı altında literatürde pek çok çalışma yer almaktadır. Araştırma kapsamında elde edilen bilgiler doğrultusunda Arapça konuşanların geçmişten bugüne gündelik yaşamı ve kültürü hakkında bilgi sahibi olmak amaçlanmaktadır. Bu çalışma, 2017 yılında Antakya, Harbiye ve Samandağ’da yapılan etnografik alan araştırmasından elde edilen bilgiler doğrultusunda hazırlanmıştır. Alan araştırmasında görüşülen kişiler Türkçe ve Arapça konuşan iki dilli bireylerdir. Çalışma kapsamında söz konusu bölgelerde 24 farklı kişiyle görüşme gerçekleştirilmiştir. Alan araştırmasından elde edilen bilgiler içerdikleri anlamlar doğrultusunda farklı kategoriler altında derlenmiştir. İfadelerin Türkçesi yazılırken ilk olarak ifadenin düz anlamı kullanılmış daha sonra Türkçedeki en yakın ifadesi belirtilmiştir. Çalışmada Arap diyalektolojisi alanında yaygın olarak kullanılan sesbirim temelli yazım sistemi kullanılmıştır. Çalışma, ağırlıklı olarak dil antropolojisi ve toplumdilbilim disiplinlerinin yaklaşımıyla ele alınmıştır.
People employ applauses, which are sometimes considered as formulaic expressions, or blessings, a term that has replaced “applauses” today, to express their feelings and thoughts. These formulaic expressions are used in some daily social and cultural activities such as greetings, shopping, visiting of patients, visiting of birth celebrations, rituals, welcoming the guests, seeing someone to the door, thanking and so on. Since the blessings are formulaic expressions transferred from one generation to other, they are considered to be the transmitters of a culture. Blessings, hence, provide information on culture, rituals, beliefs and behavioral patterns of a society. Since blessings involve information related to culture and have a crucial impact on transmitting culture, there exist numerous studies on applauses and blessings in Turkish both in Turkey and Turkish speaking countries. In the scope of the present research study, it is aimed to have information about the daily life and culture of Arabic speaking people from past to the present. That study emerged as a result of the data gathered from an ethnographic study conducted in Antakya, Harbiye and Samandağ districts of Hatay province in 2017. The people interviewed during the ethnographic field study are Arabic and Turkish speaking bilinguals. Within the study, 24 people were interviewed in the abovementioned districts. Data gathered from the field studies were classified into different categories depending on their meanings. While writing the translation of the Arabic blessings in Turkish, first sentence is generally the literal meaning and the second is the Turkish equivalent. In this study, phoneme-based transcription system, which is widely used in the field of Arabic dialectology was utilized. The study was mainly dealt with from the perspectives of Linguistic Anthropology and Sociolinguistics.