Tarihte 1918-1939 yılları arasını kapsayan, dünyada küresel olduğu gibi bölgesel etkileriyle de uzun ve kısa vadede siyasal eğilimler, dengeler ve güç merkezleri üzerinde belirleyici oranda büyük etkiler yaratmış olan süreç Türk dış politikasında da önemli bazı sorunların odağa taşınmasına yol açmıştır. Bu iki savaş arası dönemde Türk dış politikasının önemli konuları arasında Hatay meselesi de yer almıştır. Sorunun kesin çözüme kavuşmasında ulusal, yerel ve uluslararası ölçekte basın-yayın yoluyla propaganda oluşturma, kültürel etki yaratma gibi yöntemlerin yanı sıra siyasi/diplomatik anlamda da oldukça etkin ve direngen birçok çaba gösterilmiştir. Nitekim Türkiye’nin Hatay’ın önce bağımsızlığı daha sonra ise Türkiye’ye iltihakına giden süreçte gösterdiği diplomatik başarı özellikle Türk Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşivinde tasnif edilmiş önemli birçok evrak üzerinden incelenebilmektedir. Hatay meselesi farklı türden arşiv belgeleri çerçevesinde ele alınmış çok sayıda akademik ve bilimsel çalışma kapsamında incelenmiş olmasına karşın bu çalışma Hatay meselesi ile ilgili daha önce ortaya konulmuş yayınlarda yer almayan Türk Dışişleri Bakanlığı Diplomatik Arşivinde bulunan belgelerin konu çerçevesinde incelenmesi ve yorumlanmasına odaklanmıştır. Çalışmada söz konusu arşiv belgeleri ekseninde Hatay meselesinin çözümü bağlamında ortaya konulması amaç edinilmiştir. Bu bağlamda sorunun çözümüne giden yolda Atatürk’ün hassasiyetle altını çizdiği yurtta sulh ve cihanda sulh mottosunun esas alındığı Türk dışişlerinin diplomatik başarısı kayıtlar üzerinden incelemeye alınacaktır.
The process, which covered 1918-1939 had a significant impact on the political tendencies, balances and power centers in the world in the long and short terms with its global and regional effects, led to the focus of some important problems in Turkish foreign policy. During the interwar period, the Sandjak of Alexanderetta/Hatay question was among the important issues of Turkish foreign policy. In addition to methods such as creating propaganda and creating cultural influence on the national, local and international scales, many effective and persistent efforts made in the political/diplomatic sense in order to find a definitive solution to this problem. Thus, the diplomatic success of Turkey in the process of Hatay’s first independence and its accession to Turkey can be examined through many important documents classified in the Diplomatic Archives of the Turkish Ministry of Foreign Affairs. Although the Hatay question had been examined within the scope of many academic and scientific studies which had handled within the framework of different types of archival documents, this study focuses on the examination of the archival documents that had not been included in the previous publications on the Hatay question. The aim of the study is to reveal the processes of the solution of the Hatay question, on the axis of the archival documents which had been recently made accessible. In this context, the diplomatic success of the Turkish Foreign Ministry, based on the motto of peace at home and peace in the world, Atatürk emphasized sensitively on the way to the solution of the problem, that will be examined in the light of the documents.
