Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Dili ve Edebiyatı İncelemeleri Dergisi, cilt.2, sa.1, ss.1-11, 2024 (Hakemli Dergi)
Türkçe derslerinde ders kitapları, temel materyaller olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bakımdan Türkçe ders kitaplarında yer alan metinlerin ilgili olduğu tema ile uyumlu olması ve nitelik bakımından etkinliği önem arz etmektedir. Bu çalışmada 6. Sınıf Türkçe Ders Kitabı (2023) Bilim ve Teknoloji temasında yer alan “Lagari Hasan Çelebi ve Dünyanın İlk Roket Denemesi” başlıklı metnin söylem çözümlemesinin yapılması amaçlanmıştır. Bu araştırmada kullanılan söylem çözümlemesi yöntemi, nitel araştırmalar kapsamında ele alınmaktadır. Söylem çözümlemesi, genel anlamda irdelenen metnin bağlamsal özelliklerini ve amaca uygunluğunu denetleme olanağı sunar. Bu araştırma özelinde de bir ders kitabında yer alan metnin kullanılış amacına uygunluğu incelenmiştir. Kişiler/kimlikler, anlamsal özellikler, söylemler arası durum ve etkiler gibi yönleriyle ele alınan metnin kullanılış amacına uygun olduğu belirlenmiş ve ilişkilendirildiği tema ile uyumlu olduğu görülmüştür. Çalışmanın Türkçe ders kitaplarında söylem çözümlemesine yönelik özendirici olması beklenmektedir. Bu araştırma, Türkçe dersine yönelik bir metni söylem çözümlemesi çerçevesinde ele almıştır. Bu doğrultuda metin eksenli hareket etme olanağı bulunan sosyal bilgiler ve Türk dili ve edebiyatı gibi derslerin ilgili materyalleri de söylem çözümlemesi yaklaşımıyla incelenebilir.