Akademik Veri Yönetim Sistemi
TOBİDER Uluslararası Toplumsal Bilimler Dergisi , cilt.7, sa.2, ss.328-346, 2023 (Hakemli Dergi)
Din, kamusal alana nüfuz ettikçe önemli bir siyasi meşruiyet kaynağı haline gelmektedir. Dinî söylemin toplumsallığa dayanan gücünü kitle üzerinden “harekete geçirmek” ise klasik anlamda medya teorisi ile açıklanabilir. Dinî cemaatlerin Batı modernleşmesi ile esasen çatışma içinde olsalar da Batılı medya teknolojilerinin tümünü, erişilecek hedef haline getirmeleri böylece anlaşılabilir. Bu çalışmada Türkiye’nin siyasi dönemeçleri ve dinî cemaatlerin etkinliği arasındaki bağlantının yanı sıra medyalaşmaya da dikkat çekilmiştir. Betimsel bir analiz yapılarak medyanın güç oluşturma özelliği vurgulanmıştır. Ayrıca her dönem elde edilen medya kazanımlarının bir sonraki döneme ivmelenmesiyle cemaatlerin etki katsayılarının arttığı bir dönemsel şema çizilmiştir. Cumhuriyet’in kuruluşunun ardından artarak devam eden dergiciliğin yanı sıra 1970’lerdeki günlük gazete yayınları, 1993’ten itibaren özel radyo ve televizyon yayını ve 2003’te kullanılmaya başlanan sosyal medya platformları cemaatlerin medyalaşma dönemleri için kıstas alınmıştır. Medya teknolojileri, cemaatlerin alan kazanmaları ve güçlenmelerini sağlamanın yanı sıra fonksiyonel dönüşüme uğramalarına da yol açmış görünmektedir. Bu anlamda dergi yayınları, 1970 öncesinde dinî çevrelerin toplumsal muhalefetine ve fikrî gelişimine zemin oluşturmuştur. Gazete ile kazanılan tecrübe ise radyo ve televizyonların İslami anlamda ideolojik kullanımını kolaylaştırmış ve bazı kanalları din eksenli muhalefetin odağı haline getirmiştir. 1990’ların çetin ideolojik mücadelesi medyanın siyasal işlevini artırırken 2003’le beraber muhafazakâr iktidar dönemine denk gelen sosyal medyanın yaygınlaşması dinî dijitalleşme olgusunu ortaya çıkarmıştır. Bu “din-medya-güç” üçgenini diğer cemaatlerde gözlemlemekle beraber belki de en iyi örnekleyenin bir medya cemaati sayılabilecek Nurcu kolektivite olduğu anlaşılmaktadır. Nihayetinde bazı istisnai gruplar dışında bu din ekolü, medya üzerinden gelişkin bir ağ kurmuş ve medya araçları marifetiyle kendi bünyesinden farklı fraksiyonlar üretebilmiş, postmodernitenin karakteristiği olan çoğullaşmayı deneyimlemiştir. Her halükârda toplumsal güç bağlamında meşrulaştırıcı bir sosyalleşme ajanı olarak medya, dinî cemaatler için cazibe merkezi olmuştur ve olmaya devam edecek gibi görünmektedir.
As religion penetrates the public sphere, it becomes an important source of political legitimacy. ‘Mobilising’ the power of religious discourse based on sociality through the mass can be explained by media theory in the classical sense. In this way, it can be understood that religious communities, even though they are essentially in conflict with Western modernisation, have made all Western media technologies a target to be reached. In this study, attention has been drawn to the connection between Turkey's political turns and the activity of religious communities, as well as to mediatisation. Through a descriptive analysis, the power-creating feature of the media is emphasised. In addition, a periodic scheme is drawn in which the influence coefficients of the religious communities increase as the media gains obtained in each period accelerate into the next period. In addition to the magazine publishing that continued to increase after the foundation of the Republic, daily newspaper publications in the 1970s, private radio and television broadcasting from 1993 onwards, and social media platforms that started to be used in 2003 were taken as criteria for the mediaisation periods of the congregations. Media technologies seem to have led to the functional transformation of congregations as well as their gaining space and strengthening. In this sense, magazine publications formed the basis for the social opposition and intellectual development of religious circles before 1970. The experience gained with newspapers facilitated the ideological use of radio and television in the Islamic sense and made some channels the focus of religious-based opposition. While the fierce ideological struggle of the 1990s increased the political function of the media, the widespread use of social media in 2003, which coincided with the conservative government period, brought about the phenomenon of religious digitalisation. Although this ‘religion-media-power’ triangle can be observed in other congregations, it is understood that the Nurcu collectivity, which can be considered a media congregation, perhaps best exemplifies it. In the end, with the exception of some exceptional groups, this religious school has established a sophisticated network through the media and has been able to produce different factions from within itself through media tools, experiencing the pluralisation that is characteristic of postmodernity. In any case, as a legitimating agent of socialisation in the context of social power, the media has been and seems to continue to be a centre of attraction for religious communities.