Antik Çağlardan başlayarak modern zamanlara kadar insan yaşamında önemli bir unsur olan kandiller yaşamı kolaylaştıran aydınlatma gereçlerinden biridir. Farklı formlarda, bezeme ve hamur yapısına sahip olan pismiş toprak kandiller arkeolojik kazılarda tarihleme unsuru olarak kullanılmaktadır. Letoon, Muğla ili, Fethiye ilçesi, Kumluova Beldesi sınırları içerisinde, Eşen Çayı’nın batısında yer almaktadır. Antik Çağda Likya’nın kutsal alanı konumunda olan Letoon, 1988 yılında UNESCO Dünya Kültür Mirası Listesi’ne Xanthos Antik Kenti ile beraber alınmıştır. Letoon kazıları 1960’lı yıllarda başlamış, kazıların Bizans araştırmaları etabında Erken Hristiyanlık Dönemi’ne tarihlenen bir kilise, Profesör R. Martin Harrison tarafından ortaya çıkarılmıştır. Yapıya yönelik olarak rapor niteliğinde verilen bilgiler dışında günümüze kadar kapsamlı bir yayın yapılmamıştır. Bundan sonraki dönemlerde “ Fouilles du Letoon de Xanthos” ve “Revue Archéologique adlı yayın bantlarında, Kazı Sonuçları Toplantısı ve benzeri yayınlarında yer yer Erken Bizans Dönemine ait seramikler üzerine kısa tanıtımlar yapılmıştır. Letoon’daki Bizans seramiklerine yönelik yayınların eksikliği nedeniyle 2015 yılından itibaren Letoon Arkeolojik Araştırmaları Projesi kapsamında çalışmalar tekrar başlamış ve 2019 yılına değin devam etmiştir. Letoon Kutsal alanında başlangıçtan günümüze dek sürdürülen kazı çalışmalarında farklı alanlarda kandil buluntuları ele geçmiştir. Bu çalışmada yoğun olarak Letoon Manastırı kazılarında daha önceki yıllarda ele geçen kandiller ile tabakası belli olmayan Geç Antik Döneme tarihlenen ve yayınlanmamış kandillerin incelenmesi amaçlanmıştır. Letoon kutsal alanına yakın Patara Antik Kenti’nde yapılan seramik fırınları kazısında bu gruba ait kandiller bulunmuştur.Kandillerin hamur rengi ve katkı maddeleri dikkate alındığında bu çalışmada ele alınan tüme yakın kandillerin üretim yerinin Eşen Ovası olduğu düşünülmektedir. Bu çalışma ile Likya tipi olarak tanımlayabileceğimiz bu kandillerin tipolojik özelliklerinin ortaya konması amaçlanmaktadır. Likya Bölgesinde yapılan kazılarda sıklıkla ele geçen bu tip kandillere ait yayınların az sayıda olması bu çalışmanın temel amacını oluşturmuştur. Kazı buluntusu çark yapımı benzer kandiller bazı yayınlarda Helenistik dönemden başlayarak İS.7. yüzyıla değin tarihlendirilmişlerdir. Bu çalışmada Letoon Manastırı kazılarında bulunmuş benzer kandiller ise genel buluntu konteksti içerisinde 6. yüzyıl başı-7. yüzyıl ortasına tarihlendirilmişlerdir.
Lamps, which have been a significant element in human life since the ancient eras to the modern times, are some of the lighting tools that make life easier. Earthenware lamps in different forms, decorations and dough structures are used for the purpose of dating in archeological excavations. Letoon is located within the borders of the Kumluova town in the district of Fethiye in the province of Muğla in Turkey and to the west of the Eşen Stream. Letoon, which had the position of the sacred center of Lycia in the ancient age, was included in the UNESCO World Cultural Heritage List in 1988 along with the Xanthos Ancient City. Excavations of Letoon started in 1960s, and at the stage of Byzantine studies of the excavations, a church dated back to the Early Christianity Era was revealed by Professor R. Martin Harrison. Besides information in the form of reports regarding the building, no comprehensive studies have been carried out until today. In the years that followed, short introductions were occasionally made on ceramics belonging to the Early Byzantine periods in the broadcast bands named “Fouilles du Letoon de Xanthos”, “Revue Archéologique” and “Anatolia Antiqua”, as well as Excavation Review Meetings and similar publications. Due to the lack of publications regarding Byzantine ceramics in Letoon, works started again beginning with the year 2015 and lasted until the year 2018 under the Letoon Archeological Research Project. In the excavation works carried out in the Letoon sacred center from the beginning up to now, lamp finds have been obtained in different areas. This study mainly aimed to investigate lamps that were acquired in previous years in the excavations of the Letoon Monastery and lamps that were dated to the Late Antiquity with unknown layers and not published before. Lamps belonging to this group were found in the ceramic ovens’ excavations performed at the Patara Ancient City close to the Letoon sacred center. Considering the dough color and supplementary materials of the lamps, it is believed that the production location of almost all lamps discussed in this study was the Eşen Valley. With this study, it is aimed to reveal the typological characteristics of these lamps we may considered as Lycia types. The main purpose of this study was constituted by the fact that there are very few publications on this type of lamps, which are frequently acquired in excavations performed in the Lycia Area. Similar wheel-made lamps found in excavations were dated starting from the Hellenistic period up to the 7th century AD. The similar lamps found in the excavations of the Letoon Monastery were dated between the early 6th century and the mid-7th century in the general context of the finds.
