Akademik Veri Yönetim Sistemi
DİL, DİN, DÜŞÜNCE VE YORUM SEMPOZYUMU II, İzmir, Türkiye, 2 Ekim - 03 Kasım 2025, sa.53, ss.70-73, (Özet Bildiri)
Akıl yürütme, anailiz etme, sonuçlandırma ve sürekli öğ renme insana özgü bir davranıştır. Ancak yaşadığımız çağ da insanoğlu bu hâssa’sını yapay zeka adı verilen yazılım ile paylaşmak zorunda kalmıştır. Söz konusu yazılım; bilgiyi tespit etme, yeniden öğrenme, sürekli gelişme, analiz etme, yargıya varma gibi yeteneklere sahiptir. Başka bir ifadeyle özellikle bilgisayar teknolojisi dikkate alındığında insanlığın ortak mirası olan internet ortamı yapay zekanın bilgi edinme ve öğrenme alanı olup burada elde ettiği verilerden hareketle analizler gerçekleştirmektedir. Bu çalışmamızda da çeşitli yapay zeka uygulamaları kullanılarak hadis ilminin önemli bir konusu olan isnad tenkidi gerçekleştirilecek olup bu konuda yapay zekanın yetkinliği test edilecektir. Bu amaçla hz. Peygamber (s.a.v.)’in, güneşin üzerine doğduğu her bir müslümanın, eklemleri sayı sınca sadaka vermesini tavsiye etmekte olduğu hadis örnek olarak tercih edilmiştir. Çalışmamıza konu olan rivayet hem tarafımızdan hem de Claude, ChatGpt ve Gemini isimli yapay zeka yazılımları ta rafından isnad tenkidine tabi tutulmuştur. Yazılı ve dijital kay nakların kullanıldığı bu çalışmada elde edilen bulgular her iki metodun mukayesiyle analiz edilmiştir. Netice itibariyle senette yer alan raviler hakkında benzer kanaatlere ulaşılmış olup yalın haliyle bir uyum söz konusudur. Ancak yapay zekanın bu amaçla kullanılmasında çeşitli avantaj ve dezavantajlar bulunmaktadır. Bu sebeple şu hususlara ayrıca dikkat edilmesi gerekmektedir: Araştırmacı, promptlarının yapay zekayı yön lendireceğini unutmamalıdır. Dolayısıyla yapay zekadan elde edilecek cevaplar öncelikle ona soru yönelten kimsenin ilgi, bilgi ve birikimi ile doğrudan alakalıdır. Elde edilen sonuçlar muhakkak surette basılı ya da doğruluğu kabul edilmiş dijital kaynaklar üzerinden kontrol edilmelidir. Şayet dijital kaynakla rın kullanılması zorunluluğu bulunuyorsa kurumsal, güvenilirliği noktasında şöhret sahibi sayfalar tercih edilmelidir. Anahtar Kelimeler: Hadis, Rical İlmi, Yapay Zeka, Küllü Sülemâ, İsnad Tenkidi.
Reasoning, analysis, inference, and continuous learning are inherently human behaviors. However, in the present era, hu manity has been compelled to share these cognitive faculties with software known as artificial intelligence (AI). This software possesses the ability to detect information, relearn, continu ously develop, analyze, and make judgments. In other words, considering the advancements in computer technology, the internet—humanity’s collective heritage—serves as AI’s domain for acquiring and processing knowledge, enabling it to con duct analyses based on the data it obtains. In this study, we will use various artificial intelligence applications to perform a critical analysis of isnad, which is an important subject of hadith science, and the competence of artificial intelligence in this regard will be tested. For this purpose, Prophet (p.b.u.h.) the hadith in which every muslim on whom the sun rises re commends giving alms according to the number of joints has been preferred as an example. The narration that is the subject of our study has been subjected to isnad criticism by both us and artificial intelligen ce software named Claude, ChatGpt and Gemini. The findings obtained in this study, in which written and digital sources were used, were analyzed by comparing both methods. As a result, similar opinions have been reached about the narra tors included in the deed, and there is a harmony in its simple form. However, there are various advantages and disadvan tages in using artificial intelligence for this purpose. For this reason, it is also necessary to pay attention to the following issues: One should not forget that the researcher’s prompts will guide the artificial intelligence. Therefore, the answers obtained from artificial intelligence are primarily related to the interest, knowledge and expertise of the person who asks the question. The results obtained must be verified through printed or accepted digital sources. If there is a necessity to use digital sources, institutional pages with a reputation for reliability should be preferred. Keywords: Hadith, Rijāl Science, Artificial Intelligence, Kullu Sulama, Isnād Criticism.