Doç. Dr. EMİNE KIR BİÇER

Diyabetik Ayak Bakımı Öz-Etkililik Ölçeği (DABÖÖ)

Diyabetik Ayak Bakımı Öz-etkililik Ölçeği Bonnie Elliott Quarles tarafından 2005’de diyabetli hastaların diyabetik ayak bakım aktivitelerini yerine getirme konusunda kendi gücünü algılayışını saptamak amacıyla batı kültürüne uygun olarak geliştirilmiş likert tipi bir ölçektir.  Öz-etkilik 0 ve 10 arasında puanlama yapılarak ölçülmektedir. Ölçek 9 maddeden oluşmaktadır.  Ölçeği oluşturan 9 ifade “Hiç emin değilim=0 ve çok eminim=10” şeklinde belirtilen 11 rakamlı görsel ölçek üzerinde değerlendirilmektedir. Ölçeğin en düşük puanı 0, en yüksek puanı ise 90’dır.  Ölçeğin alt boyutlarının Cronbach α değeri 0,94 saptanmıştır (Quarles 2005). Ölçeğin Türk toplumunda geçerlik ve güvenirlik çalışması Kır Biçer ve Enç tarafından yapılmış olup Cronbach α değeri 0,86 saptanmıştır (Kır Biçer,&Enç, 2014; Kır Biçer,&Enç, 2016).

 

1.     Quarles BE. Educational methods increasing self-efficacy for the management of foot care in adults with diabetes and implementation of foot care behaviors, (Dissertation), Doctor of Philosophy in The College of Education at The University of Kentucky, Lexington, Kentucky; 2005

2.  Kır Biçer E. Enç N. Diyabetik Ayak Bakımı Özetkililik Ölçeğinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyonda Hemşirelik Forumu. 2014;6(2):40–5.

3.   Kır Biçer E, Enç N. Evaluation of foot care and self-efficacy in patients with diabetes in Turkey: an interventional study. Int J Diabetes Dev Ctries. 2016;36(3):334–344 

 Diyabetik Ayak Bilgi Ölçeği (DABÖ) 

Alexandra ve et al.  tarafından geliştirilen Diyabetik ayak bilgisi bir alt ölçeği olan 5 maddelik DABÖ kullanılarak değerlendirilmiştir. Ölçeğin cronbach α değeri 0.63 ve 32 madde içi korelasyon katsayısı 0.25 olarak bulunmuştur. Ölçeğin Türk toplumunda geçerlik ve güvenirlik çalışması 2011 yılında Biçer ve Enç  tarafından yapılmış ve cronbach alfa değeri 0.58 kabul edilebilir sınırlarda bulunmuştur. Can Çicek'in çalışmasında ise DABÖ’nin cronbach alfa değeri başlangıçta 0.67, birinci ayda 0.68, üçüncü ayda 0.71, altıncı ayda ise 0.70 olarak belirlenmiştir.   

 

  

Kaynaklar

1.      1. Alexandra AG, Evangelina TV, Sharon AB, et al. The Starr County Diabetes Education Study: Development of the Spanish-language. Diabetes Care 2001; 24: 16

2.   2. Kır Biçer E, Enç N. Evaluation of foot care and self-efficacy in patients with diabetes in Turkey: an interventional study. Int J Diabetes Dev Ctries. 2016;36(3):334–344

3.   3.  Biçer Kır E, Enç N. Diyabetli Hastalarda Ayak Bakım Uygulamaları ve Öz Etkililiğin Değerlendirilmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü. İstanbul 2011:1-106.  

4.  4. Can Çiçek S.   Diyabetli yaşlılarda ayak bakımını geliştirmede eğitim ve izlemin etkisi,  Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı (İç Hastalıkları Hemşireliği). Kayseri 2014

RAPS-ICU Ölçeği (Yoğun Bakım Ünitesine Özel Basınç Ülseri Risk Değerlendirme Ölçeği):
Wahlin ve arkadaşları (2020) tarafından geliştirilen bu ölçek, yoğun bakım hastalarına özgü basınç ülseri riskini değerlendirmek üzere tasarlanmıştır. Ölçek şu altı maddeden oluşmaktadır:

1. Hayati organ yetmezliği,
2. Mobilite,
3. Nemlilik,
4. Duyusal algı,
5. Özel tedaviler (ventilatör, diyaliz ve/veya inotropik ilaçlar),
6. Bilinç seviyesi.

 

Toplam puan ≤18 olan bireyler artmış risk grubunda, ≤15 olanlar yüksek risk grubunda ve ≤11 olanlar çok yüksek risk grubunda değerlendirilir (Wahlin ve ark., 2020). Ölçeğin Türkçe Geçerlik ve güvenirliği Göncü ve Kır Biçer tarafından (2024) yapılmış ve Cronbach’s alpha 0.825 olarak bulunmuştur. 

Ayak Bakım Gözlem Rehberi,  Borges tarafından 2007’de ayak öz-bakım davranışlarının geliştirilmesi amacıyla ADA kriterleri doğrultusunda 16 maddeden oluşturulmuştur (Borges ve Ostwald, 2007) Ölçeğin Türk toplumunda geçerlik ve güvenirlik çalışması Kır Biçer ve Enç tarafından yapılmış, uzman görüşleri doğrultusunda 15 maddelik Ayak Bakım Davranış Ölçeği olarak uyarlanmıştır. Değerlendirme 1 “hiçbir zaman”, 2 “ara sıra”, 3 “bazen”, 4 “sık sık, 5 “her zaman yapıyorum” olarak derecelendirilmiştir. Ölçekte alınabilecek en düşük puan 15; en yüksek puan 75’tir.   Ölçeğin cronbach alfa değeri 0.83 olarak yüksek güvenirliğe sahip bulunmuştur (Kır Biçer,&Enç, 2014; Kır Biçer,&Enç, 2016).

 

  

Kaynaklar:

1. Borges WJ., Ostwald SK., Improving foot self-care behaviors with Pies Sanos. Western Journal of Nursing Research 2008;30(3):325-341.

2. Kır Biçer E., Enç N. Ayak bakım davranışı ölçeği Türkçe Formu Geçerlik ve Güvenirliği. Diyabet, Obezite ve Hipertansiyon Dergisi, 2014;6(2):35-39.

3. Kır Biçer E, Enç N. Evaluation of foot care and self-efficacy in patients with diabetes in Turkey: an interventional study. Int J Diabetes Dev Ctries. 2016;36(3):334–344