Yabancılara Türkçe Öğretimi Ders Kitaplarında Dil Kullanım Alanları


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkçe Eğitimi (Yl) (Tezli), Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2025

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Metehan AKOĞLUÖZ

Danışman: Ahmet Balcı

Özet:

Bu araştırmada yabancılara Türkçe öğretimi alanında sıklıkla başvurulan dört temel kitap setindeki ders kitaplarında yer alan okuma metinleri ile okuma ve yazma etkinlikleri, Diller için Avrupa Ortam Başvuru Metni’nde (D-AOBM) tanımlanan dil kullanım alanları (kişisel, kamusal, mesleki ve eğitsel) açısından incelenmiştir.

Araştırmanın amacı, ders kitaplarındaki okuma metinleri ile okuma ve yazma etkinliklerinin D-AOBM’de tanımlanan dört dil kullanım alanına göre dağılımını; üniteler, seviyeler ve setler düzeyinde karşılaştırmalı olarak incelemektir. Verilerin doküman analizi ile değerlendirildiği çalışmada veri kümesini Yeni Hitit Yabancılar için Türkçe 1: Temel (A1-A2), 2: Orta (B1) ve 3: Yüksek (B2-C1); Gazi TÖMER Yabancılar için Türkçe A1 (Temel Düzey), A2 (Temel Düzey), B1 (Orta Düzey), B2 (Orta Düzey) ve C1 (İleri Düzey); Yeni İstanbul Uluslararası Öğrenciler için Türkçe A1, A2, B1, B2 ve C1; Yedi İklim Türkçe A1, A2, B1, B2, C1 ve C2 ders kitapları oluşturmaktadır.

Çalışma kapsamında incelenen 4 setteki 19 ders kitabında yer alan 140 ünitenin her biri ayrı ayrı tablolaştırılmış; 12’si okuma metni, 1067’si okuma etkinliği ve 923’ü yazma etkinliği olmak üzere toplam 2002 metin ve etkinlikte tespit edilen 3382 dil kullanım alanı ortaya konmuştur. Her bir ünitenin barındırdığı alanların yüzdesel dağılımının tespit edilmesinin yanında kitaplara ve setlere dair verilerin yer aldığı tablolar da oluşturulmuş, nihayetinde incelenen tüm setlere dair verilerin yer aldığı tablo ortaya çıkarılmıştır.

Bulgular, kamusal alanın tüm setlerde baskın olduğunu; mesleki ve eğitsel alanların ise büyük ölçüde ihmal edildiklerini göstermektedir. Alanların temsil oranı üniteler ve kitaplar arasında değişkenlik göstermektedir.