Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2024
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: FATİH AŞKAR
Danışman: Ergin Canpolat
Özet:
Bu çalışma, Kapadokya volkanik provensi içerisinde yer alan Göllüdağ'ı volkanizmasının jeomorfolojik gelişim süreçlerini ve sahaya geçmişten günümüze etki etmiş fiziki ve beşerî tüm etkenleri incelemek amacıyla gerçekleştirilmiştir. Göllüdağ Niğde ili sınırları içerisindeki Kömürcü köyünde yer alır. Göllüdağ Volkanik Kompleksi dairesel bir şekle sahip olup yaklaşık olarak 90 km2'lik bir alanı kapsamaktadır. Kuvaterner yaşlı riyolitik domlardan oluşmaktadır. Göllüdağ volkanitlerinin merkezi bölümü çoğunlukla tüfler, obsidyenler ve riyolitik bileşimli lav ve perlitik kayaçlardan oluşan bir alan ile çevrelenmiştir. Orta Anadolu Volkanik Sahası içerisinde yer alan Göllüdağ riyolitik kompleksi Neojen' den beri etkindir. Bölgenin en eski birimleri olan Paleozoyik mermerleri ile Üst Kretase yaşlı granitoidler ve ultrabazik kayaçlardır. Neojen yaşlı volkanik kayaçlar daha sonra oluşmuştur. Göllüdağ volkanik kompleksi, Alt Pleyistosen 'den Orta Pleyistosen'e kadar etkinliğini sürdürmüştür. Kaldera öncesinde, kaldera sırasında ve kaldera sonrasında olmak üzere üç ana etkinlik dönemi gösterir. Patlama sonucunda çeşitli volkanik ürünlerle, kaldera ve dom vb. morfolojik şekiller meydana gelmiştir. Günümüzde toprak altında bulunan arkeolojik yerleşme yerlerinde ilkel insanlar tarafından alet olarak kullanılan obsidyenler o dönem hakkında bizlere bilgiler sunmaktadır. Geçmişte medeniyetlere yuva olan Göllüdağ'ın hemen batısında antik kent Tabal Krallığı bulunur. Geç Hitit Devlet'inin devamı niteliğindeki bu Krallık geçmişte çeşitli maden işçiliği, at yetiştiriciliği ile ticarette iyi yere sahipti. Geçmişte obsidyen madenciliği bakımından da önemli bir yere sahipti. Buradan çıkarılan obsidyenler şehirler hatta ülkelere satılıyordu. Göllüdağ kraterinde yer alan göl, mevsimsel olarak kurumakta olup kimi çiftçilerin göl etrafında çıkan bitkileri kullanarak hayvancılık yapmaktadır. Yapılan arazi çalışmaları sonucu Göllüdağ ve çevresinde obsidyen varlığının devam ettiği yerel halk tarafından herhangi bir zarara uğratılmadığı görülmüştür. Halk çevredeki obsidyenlere dokunmadığını dile getirmektedir. Ancak köy dışından gelen turistler ve ham şekilde obsidyen satan kişiler çevredeki obsidyenleri topladığını dile getirmektedir.