Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Hatay Mustafa Kemal Üniversitesi, Veteriner Fakültesi, Klinik Bilimler, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2025
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ramazan SERTKOL
Danışman: Mustafa Kemal Sarıbay
Özet:
Sunulan çalışmada, İvesi koyunlarında doğum öncesinde melatonin, vitamin E (vit E) ve Selenyum (Se) uygulamalarının sütte somatik hücre sayısı (SHS) ve bazı kalite parametreleri üzerine etkilerinin belirlenmesi amaçlandı.
Üreme sezonunda bulunan, 1 yaşında 60 baş koyun 20 mg flugeston asetat içeren vaginal süngerler kullanılarak senkronize edildi. Gebe kalan koyunlardan 48’i beklenen doğumlarından 5 gün öncesinde üç eşit gruba (n=16) ayrıldı. Daha sonra Birinci gruptaki koyunlara 18 mg melatonin içeren kulak implantı uygulandı. İkinci gruptaki koyunlara 2 ml Se ve vit E (1 mg/1 ml sodyum selenit ve 60 mg/ml Vit E) enjeksiyonu kas içi yolla uygulandı. Üçüncü grup kontrol grubu olarak bırakıldı. İkinci gruptaki koyunlara doğum sonrası 30. günde Se ve vit E’nin ikinci enjeksiyonu yapıldı.
Süt örnekleri doğum sonrası 15. günden itibaren 15 gün arayla 3 kez alındı. Alınan örneklerden yaklaşık 50 ml süt Malondialdehit (MDA) analizleri yapılıncaya kadar –80 °C’de muhafaza edildi. Diğer 50 ml ise pH, SHS ve bazı kalite parametrelerinin (yağ, protein, laktoz, yağsız kuru madde, elektrik iletkenliği) ölçümü amacıyla kullanıldı.
Koyunların tamamında süt örneklerinde ortalama SHS’nin <300.000 hücre/ml olduğu belirlendi. Çalışmada vit E ve Se ile Melatonin uygulamalarının laktasyonun 15., 30. ve 45. günlerinde SHS ve süt kompozisyon parametrelerine önemli etkilerinin olmadığı (p>0.05) belirlendi. Süt kalitesi ile yakından ilişkili olduğu bilinden pH’nın 30. gün örneklerinde Melatonin grubunda diğer gruplara kıyasla yüksek olduğu tespit edildi (p<0.05). Malondialdehit seviyesinin15. gün süt örneklerinde vit E ve Se uygulanan grupta anlamlı düzeyde düşük olduğu tespit edildi (p<0.05).
Çalışma bulguları MDA seviyelerine olan etkileri bakımından erken laktasyon döneminde önemli etkisi olan vit E ve Se uygulamasının süt kalitesi bakımından önemli olduğunu gösterdi. Erken laktasyon döneminde özellikle yavru sağlığı ve gelişimi için çok önemli olan sütün MDA seviyelerindeki azalma vit E ve Se uygulamasının yetiştiricilikte olumlu etkilerinin olabileceği kanaatini oluşturdu. Melatonin uygulanan koyunların süt örneklerinde süt kalite parametrelerinde herhangi bir değişiklik olmaması ve kontrol grubuyla arasında fark çıkmamasında, çalışmanın gerçekleştirildiği dönemin kısa gün fotoperiyodu koşulları altında olmasının etkili olabileceği kanaatine varıldı. Tüm grupların 3 örneklemede de kendi içerisinde süt kalite parametrelerinde değişimlerde istatistiksel farklılık belirlenememesinde çalışmanın laktasyonun 45 gün gibi kısa bir dönemini kapsamasının da etkisinin olabileceği düşünüldü.