Akademik Veri Yönetim Sistemi
Canpolat E., Çakır B., Yücekaya M., Coşkun Hepcan Ç., Salıcı A. (Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2021 - 2024
Antakya kentinde yeşil altyapı sisteminin iklim değişikliğiyle mücadeleye katkısının değerlendirildiği çalışmada yeşil altyapı bileşenleri 10 cm yersel çözünürlüklü ortofotolar kullanılarak tanımlanmıştır.
Araştırma yöntemi peyzaj altyapı analizi, kentsel ısı adası etkisi analizi ve öneri altyapı sisteminin kurgulanması olmak üzere üç temel aşamadan oluşmaktadır. Peyzaj Altyapı analizinde Antakya’nın peyzaj deseni ve yeşil altyapı bileşenleri peyzaj kompozisyon ve konfigürasyon metrikleri kullanılarak analiz edilmiştir. Ayrıca bileşenlerin bitki örtüsünün mevcut durumu örtülülük/kapalılık, bitki örtüsü doğallık değeri, bitki örtüsü yapısal çeşitliliği, sağlıklı bitki örtüsü ve toplam buharlaşma açısından değerlendirilmiştir.
Kentsel Isı Adası etkisi analizde Yer Yüzey Sıcaklığını (YYS) tespit etmek için LANDSAT uydu görüntülerinin termal bantları kullanılmıştır. Yeşil altyapı bileşenlerinin YYS tespit edilmiştir. Yeşil altyapı bileşenlerinde gerçekleşen toplam buharlaşma miktarı ENVI-met yazılımı aracılığıyla hesaplanmıştır. Bitki örtüsünün YYS üzerindeki etkisinin belirlenmesi amacıyla uygunluk analizi yapılmış ve uygunluk haritasıyla YYS haritası karşılaştırılmıştır. Yapı alanlarının kentsel ısı adası üzerindeki etkisi yapı yoğunluğu ve yapı kat yüksekliği ölçütleri kapsamında değerlendirilmiştir. Kentsel ısı etkisinin azaltılmasına yönelik öneri yeşil altyapı senaryosu geliştirilmiş ve senaryo peyzaj metrikleri kullanılarak analiz edilmiştir.
Peyzaj altyapı analizinde çalışma alanının %56,87'sını oluşturan yeşil altyapının kent içinde düzensiz dağılım gösteren bir mekânsal kurguya sahip olduğu, ağırlıklı olarak lekeler tarafından karakterize edildiği ve koridorların yeşil altyapının sadece %5,85'ini kapladığı belirlenmiştir. Yeşil altyapı bileşenlerinin bitki örtüsü özellikleri ile YYS arasındaki ilişki ortaya koyan bulgular doğal alanlar, mezarlıklar ile akarsu koridorlarının en düşük sıcaklık değerlerine sahip olduğunu, tarım alanları ve yapılaşmamış imar alanlarının en yüksek sıcaklıklara sahip olduğunu göstermiştir. Bitki yoğunluğu, kapalılık, herdemyeşil odunsu bitki varlığı ve çeşitliliği arttıkça YYS'nin düştüğü, otsu bitki varlığının artmasının ise YYS'yi artırdığı belirlenmiştir.
Bu çalışmada, Antakya'da kentsel yeşil altyapının sıcaklık artışı ve kent ısı adası etkisini azaltmada yetersiz kaldığı, yeşil altyapının planlanmasının ve bitki örtüsünün niteliklerinin YYS'yi azaltmada büyük önem taşıdığı vurgulanmıştır.
Anahtar Kelimeler: Yer Yüzey Sıcaklığı, Kentsel Isı Adası, Yeşil Altyapı, Kentsel Peyzaj Deseni, Antakya, Kent İklimi