Hatay İlinde Turunçgiller Trabzonhurması ve Avokado Yetiştiriciliğinin Yeni Çeşit Anaç ve Derim Sonrası Tekniklerle Geliştirilmesi

Özdemir A. E., Toplu C., Uysal Kamiloğlu M., Kaplankıran M.(Yürütücü), Demirkeser T. H., Çandır E.

Diğer Özel Kurumlarca Desteklenen Proje, 2003 - 2008

Proje Türü: Diğer Özel Kurumlarca Desteklenen Proje
Başlama Tarihi: Ocak 2003
Bitiş Tarihi: Şubat 2008

Proje Özeti

Bu proje, 2003 ile 2007 yılları arasında Hatay ekolojik koşullarında yürütülmüştür. Bu çalışma, bölgenin turunçgiller, Trabzon hurması ve avokado tarımında önerilebilecek çeşit ve anaçlarla derim sonrası kayıpların azaltılarak ve pazarlama dönemini genişletmek için çeşit diversifikasyonu ve verimlilik oluşturmak, bölge ve ülke ekonomisine katkı sağlamayı amaçlamıştır. Araştırmada, mandarin, portakal, Trabzon hurması ve avokado meyve türlerine ait bazı çeşitlerin verim ve kalite özellikleri, optimum derim zamanı, soğukta muhafaza koşulları, depo ve manav ömürleri saptanmıştır. Ayrıca bazı mandarin ve portakal çeşitlerinde anaç-kalem ilişkilerinin verim ve kalite parametrelerine etkisi belirlenmiştir

Dörtyol koşullarında 3 anaç üzerine (turunç, Carrizo ve Troyer sitranjı) aşılı mandarinlerden 4 yıllık bulguların ortalamasına göre en yüksek verimler Okitsu/Carrizo sitranjı (58,74 kg/ağaç), Clausellina/Carrizo sitranjı (21,00 kg/ağaç), Silverhill/Carrizo sitranjı (35,80 kg/ağaç), Fremont/turunç (39,47 kg/ağaç), Nova/Carrizo sitranjı (66,47 kg/ağaç) kombinasyonlarında elde edilmiş, Robinson mandarininde turunç (59,49 kg/ağaç) ve Carrizo sitranjı (59,13 kg/ağaç) benzer verimlilik göstermişlerdir. Valencia Late (79,18 kg/ağaç) ve Rhode Red Valencia (75,25 kg/ağaç) portakallarında ise en yüksek verimler Carrizo sitranjından elde edilmiştir.

Trabzon hurmalarında en yüksek ağaç başına verim Amankaki ve Vainiglia çeşitlerinden, en düşük verim ise O’Gosho, Harbiye, Hachiya, Kaki Tipo ve Eylül çeşitlerinde saptanmıştır. En yüksek taç birim hacmi düşen verim miktarı (28,91 kg/m³) küçük taçlı ağaçlar oluşturan Jiro çeşidinden elde edilmiştir. Hana Huyu (247,45 g), Vainiglia (240,59 g), Harbiye (226,94 g), Kaki Tipo (225,22 g) ve Hachiya (223,04 g) çeşitleri diğer çeşitlere göre daha yüksek meyve ağırlığına sahip olmuşlardır. SÇKM miktarları bakımından en yüksek değerler Hachiya (%21,08) ve Eylül (%20,78) çeşitlerinden elde edilmiştir.

Avokadolarda ağaç başına verim miktarları Zutano, Bacon ve Füerte çeşitlerinde sırasıyla 22,27 kg/ağaç, 19,96 kg/ağaç ve 18,53 kg/ağaç olarak saptanmıştır. En ağır meyveler Zutano (271,35 g) çeşidinden elde edilmiş, bu çeşidi Bacon (255,90 g) ve Füerte (233,24 g) çeşitleri takip etmiştir. Bacon çeşidinin (0,72), Zutano (0,65) ve Füerte (0,66) çeşitlerine göre daha yuvarlağa yakın bir şekle sahip olduğu belirlenmiştir. Meyve et oranı %82,55 ile en yüksek Füerte çeşidinde saptanırken, diğer çeşitlerde bu oran %80,19 (Zutano) ve %80,13 (Bacon) olarak tespit edilmiştir.

İncelenen kriterlere göre, Dörtyol yöresinde yetiştirilen Star Ruby ve Ruby Red altıntopları için Aralık ayı en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır. Dörtyol ve Samandağ yörelerinde yetiştirilen Washington Navel için tam çiçeklenmeden sonraki (TÇS) 215-230. günlere karşılık gelen Aralık ayı başı ve ortası ve Valencia portakalları için Mart ayı sonu sonu-Nisan ayı başı (TÇS 335-350) en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır. Dörtyol yöresinde yetiştirilen Fremont mandarinlerinde Aralık ayının ortaları (TÇS 230-237. günler) ve Nova mandarinlerinde Kasım ayının ortaları (TÇS 200-207. günler) ve Dörtyol ve Samandağ yörelerinde yetiştirilen Satsuma mandarinlerinde ise Ekim ayının ortaları (TÇS 177-185. günlerde) en uygun derim olum zamanı olarak belirlenmiştir.

Trabzon hurmalarına ait veriler Dörtyol ekolojisinden elde edilmiş olup, meyve et rengi kararlı buruk olan Amankaki, Eylül ve Hachiya Trabzon hurmalarında Ekim ayının başı (TÇS 155-170. günler arası) en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır. Meyve et rengi kararlı buruk olmayan O’Gosho, Fuyu ve Jiro ile meyve et rengi kararsız buruk olmayan Kaki Tipo Trabzon hurmalarında Ekim ayının sonu Kasım ayının başı (TÇS 170-185. günler arası) en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır. Meyve et rengi kararlı buruk olmayan Hana Fuyu ve meyve et rengi kararsız buruk olmayan Harbiye Trabzon hurmalarında Ekim ayının ortaları (TÇS 170. gün), meyve et rengi kararsız buruk olmayan Vainigliada ise Kasım ayının ortaları (TÇS 185-200. günler arası) en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır.

Dörtyol yöresinde yetiştirilen Bacon, Füerte ve Zutano avokadolarında Aralık ayı başından ortalarına kadar olan periyod en uygun derim olum zamanı olarak saptanmıştır.

Star Ruby ve Ruby Red altıntoplarının 6°C’de depolamasının 8°C’de depolamadan daha başarılı olduğu bulunmuştur. Dörtyol koşullarında yetiştirilen Star Ruby ve Ruby Red altıntoplarının 6°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde 4 aydan fazla, 8°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde ise en fazla 4 ay depolanabileceği saptanmıştır. Washington Navel ve Valencia portakallarının 4°C’de muhafazası 6°C’de muhafazasından daha başarılı bulunmuştur. Dörtyol koşullarında yetiştirilen Washington Navel ve Valencia portakallarının 4°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde de 4 ay veya daha fazla, 6°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde ise en fazla 4 ay, Samandağ koşullarında yetiştirilen Washington Navel ve Valencia portakallarının ise 4°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde en fazla 4 ay ve 6°C sıcaklık ve %85-90 oransal nemde 3 ay depolanabileceği saptanmıştır. Fremont mandarinlerinin 4°C’de ve %85-90 oransal nemde 75 günden fazla, Nova ve Robinson mandarinlerinin 60 günden fazla depolanabileceği saptanmıştır.

Amankaki, Fuyu ve Jiro Trabzon hurması meyvelerinin 0°C’de ve %85-90 oransal nemde en fazla 90 gün, Hana Fuyu, Vainiglia ve Harbiye Trabzon hurması meyvelerinin ise 120 gün depolanabileceği saptanmıştır.

Füerte ve Zutano avokado meyvelerinin 6°C’de ve %85-90 oransal nemde en fazla 2 ay depolanabileceği belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler: Altıntop, mandarin, portakal, turunçgiller, Trabzon hurması, avokado, verim, derim, derim kriterleri, soğukta muhafaza.